Vẹo cột sống ở trẻ em không chỉ gây ra cảm giác mỏi, đau đớn mà còn làm giảm sự tự tin của trẻ trong các hoạt động hàng ngày. Nếu không được can thiệp kịp thời, những biến chứng về vận động và sức khỏe lâu dài có thể dễ dàng xuất hiện. Trong bài viết sau, ASINA sẽ giúp phụ huynh hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và giải pháp điều trị an toàn, hiệu quả để bảo vệ sức khỏe cột sống cho trẻ.
1. Vẹo cột sống ở trẻ em là gì?
Vẹo cột sống ở trẻ em được định nghĩa là tình trạng cột sống bị uốn cong bất thường về một phía thay vì duy trì hình thẳng đứng tự nhiên. Tình trạng này có thể tạo thành hình chữ S hoặc chữ C trên cột sống, thường phát triển mạnh nhất trong giai đoạn dậy thì.
Cột sống bao gồm 33-34 đốt sống được liên kết bằng các đĩa đệm, khớp và dây chằng, tạo thành bộ khung nâng đỡ cơ thể và bảo vệ tủy sống. Ở người bình thường, cột sống có các cung cong sinh lý tự nhiên khi nhìn từ bên: cong ra trước ở vùng cổ và thắt lưng (lordosis), cong vào trong ở vùng ngực và cùng-cụt (kyphosis).
Khi bị vẹo cột sống, nếu đỉnh đường cong hướng về bên phải, cột sống có hình chữ C ngược; nếu hướng về bên trái thì có hình chữ C thuận. Trường hợp có hai cung uốn cong đối xứng sẽ tạo thành hình chữ S.
Theo các nghiên cứu, vẹo cột sống ở trẻ em không chỉ ảnh hưởng đến chức năng hô hấp, tim mạch mà còn tác động nghiêm trọng đến vóc dáng và tâm lý phát triển của trẻ.
2. Phân loại các mức độ cong vẹo cột sống ở trẻ em
Trong y học, mức độ cong vẹo cột sống được phân loại dựa trên góc Cobb đo trên phim X-quang. Thông thường có 3 mức độ chính:
Vẹo cột sống mức độ nhẹ
- Góc cong: Dưới 20–25°.
- Đặc điểm: Cột sống có thể hơi xoay vặn nhưng khó nhận biết bằng mắt thường.
- Triệu chứng: Hầu như không ảnh hưởng đến dáng đi, sinh hoạt hay chức năng hô hấp.
Vẹo cột sống mức độ trung bình
- Góc cong: Từ 20–40°.
- Đặc điểm: Khi đứng thẳng, nhìn từ phía sau có thể thấy rõ cột sống cong vẹo; kèm hiện tượng gù xương sườn do đốt sống xoắn vặn.
- Triệu chứng: Bắt đầu ảnh hưởng đến dáng đi, khả năng vận động, chức năng hô hấp, có thể gây đau lưng nhẹ.
Vẹo cột sống mức độ nặng
- Góc cong: Trên 40–50°.
- Đặc điểm: Biến dạng tư thế rõ rệt: vai lệch, thắt lưng mất cân đối, hình dáng cơ thể nghiêng hẳn về một bên.
- Triệu chứng: Ảnh hưởng nghiêm trọng khả năng vận động, hô hấp, làm biến dạng khung sườn và có nguy cơ chèn ép các cơ quan nội tạng.
Xem thêm: Cách chữa chân vòng kiềng cho bé từ chuyên gia
3. Thực trạng cong vẹo cột sống ở Việt Nam
Việt Nam hiện đang đối mặt với tình trạng tỷ lệ mắc vẹo cột sống cao bất thường, ước tính khoảng 3% dân số, trong đó phần lớn là trẻ em và thanh thiếu niên. Tình trạng này tập trung chủ yếu ở nhóm học sinh trung học cơ sở, từ lớp 6 đến lớp 9 – đây chính là giai đoạn phát triển quan trọng của cơ thể.
Nếu không được phát hiện và can thiệp kịp thời, vẹo cột sống ở trẻ em có thể dẫn đến biến đổi cấu trúc xương cột sống vĩnh viễn, gây rối loạn tư thế nghiêm trọng, dị dạng thân hình và ảnh hưởng tiêu cực đến tâm lý trẻ, khiến các em mặc cảm và gặp khó khăn trong giao tiếp xã hội.
3. Dấu hiệu cong vẹo cột sống điển hình có thể nhận biết bằng mắt
Ba mẹ có thể tự kiểm tra và phát hiện sớm vẹo cột sống ở trẻ em tại nhà thông qua quan sát các dấu hiệu rõ ràng sau:
- Hai vai không cân bằng: Khi trẻ đứng thẳng, một bên vai có thể cao hơn hoặc nhô ra rõ hơn bên còn lại.
- Bả vai và xương sườn nhô ra bất thường: Một bên xương bả vai hoặc vùng xương sườn nhô cao, đặc biệt rõ ràng khi trẻ cúi gập người về phía trước.
- Thắt lưng và hông mất đối xứng: Vùng hông một bên thấp hoặc cao hơn, vòng eo hai bên không đều nhau, tạo cảm giác mất cân đối.
- Đầu lệch khỏi vị trí trung tâm: Đầu có xu hướng nghiêng sang một bên thay vì ở chính giữa cơ thể.
- Dáng đi bất thường: Trẻ bước đi khập khiễng, nghiêng hoặc có hiện tượng chân này cao chân kia thấp.
- Quần áo không đều: Tay áo hoặc ống quần một bên dài ngắn khác nhau, phần vai áo bị lệch dù mặc đúng kích cỡ.
4. Bài test cong vẹo cột sống tại nhà
Ba mẹ có thể thực hiện một bài test đơn giản tại nhà để sàng lọc nguy cơ vẹo cột sống ở trẻ:
Test cúi người về phía trước (Adam’s test): Cho trẻ đứng thẳng, hai chân khép lại rồi cúi gập người xuống, hai tay thả lỏng hướng về mũi chân. Quan sát từ phía sau, nếu thấy một bên lưng hoặc xương sườn nhô cao bất thường thì có thể là dấu hiệu cong vẹo cột sống.
Xem thêm: Bàn chân bẹt là gì? Nguyên nhân, tác hại và cách điều trị
5. Nguyên nhân gây cong vẹo cột sống ở trẻ em
Nguyên nhân gây vẹo cột sống ở trẻ em rất đa dạng và phức tạp, có thể chia thành các nhóm chính sau:
5.1. Vẹo cột sống do dị tật bẩm sinh
Nhóm này bao gồm các trường hợp trẻ sinh ra đã mắc các dị tật về cấu trúc cột sống như tật nửa thân đốt sống, dính đốt sống hoặc các bất thường bẩm sinh khác về xương cột sống. Những dị tật này thường được hình thành từ trong bào thai và có thể phát hiện sớm thông qua siêu âm thai kỳ.
5.2. Tác động từ tư thế, sinh hoạt
Đây là nguyên nhân vẹo cột sống phổ biến nhất trong môi trường học đường, bao gồm:
- Tư thế ngồi học không đúng: Ngồi với bàn ghế không phù hợp chiều cao, cúi đầu quá nhiều khi đọc viết do ánh sáng kém.
- Thói quen mang vác không cân đối: Đeo cặp sách quá nặng về một bên vai, tạo áp lực không đều lên cột sống.
- Cường độ lao động không phù hợp: Hoạt động thể chất quá sức với độ tuổi hoặc các tư thế làm việc sai.
5.3. Mất cân bằng cấu trúc cơ thể
Nguyên nhân vẹo cột sống gián tiếp này chủ yếu xuất phát từ các vấn đề khác như méo đầu, bàn chân bẹt, chân chữ X-O (chân đi chữ X và chân vòng kiềng), tạo ra hiệu ứng domino ảnh hưởng đến toàn bộ cấu trúc cơ thể và dẫn đến vẹo cột sống.
5.4. Vẹo cột sống không có nguyên nhân rõ ràng
Đáng chú ý, theo các nghiên cứu y khoa, lên đến 90% trường hợp vẹo cột sống ở trẻ em thuộc nhóm không xác định được nguyên nhân cụ thể (idiopathic scoliosis). Loại này thường xuất hiện khi trẻ bước vào giai đoạn dậy thì, có thể liên quan đến yếu tố di truyền và các thay đổi nội tiết trong quá trình phát triển.
Xem thêm: Cách chữa bẹp đầu cho trẻ 3 tháng tuổi từ chuyên gia
6. Biến chứng nguy hiểm nếu không điều trị vẹo cột sống ở trẻ
Nếu không được phát hiện và can thiệp kịp thời, vẹo cột sống ở trẻ em không chỉ ảnh hưởng đến tư thế mà còn kéo theo nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Tình trạng cong vẹo cột sống ở trẻ có thể làm giảm khả năng vận động, ảnh hưởng vóc dáng, hạn chế chiều cao và thậm chí tác động xấu đến tim, phổi và các cơ quan nội tạng.
6.1. Hạn chế khả năng vận động
Vẹo cột sống ở trẻ em nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể dẫn đến hạn chế tầm vận động, làm trẻ gặp khó khăn khi tham gia các hoạt động thể thao và sinh hoạt hàng ngày. Lâu dần, các cơ vùng chi có thể bị co rút, giảm linh hoạt và suy yếu sức mạnh.
6.2. Ảnh hưởng vóc dáng và tâm lý của trẻ
Vẹo cột sống ảnh hưởng trực tiếp đến vóc dáng của trẻ. Khi cột sống cong lệch, thân người mất cân đối với những biểu hiện dễ nhận thấy như vai cao vai thấp, xương bả vai không đều, hông và vòng eo lệch, cơ thể nghiêng, gù hoặc cong sang một bên. Trẻ thường đi đứng không thẳng, dáng đi lắc lư và nhanh mệt khi vận động. Lâu dần, vóc dáng tổng thể thấp hơn tiềm năng, mất cân đối và có thể ảnh hưởng đến sự tự tin trong giao tiếp cũng như sinh hoạt hàng ngày.
6.3. Ảnh hưởng đến chiều cao
Vẹo cột sống có thể làm giảm đáng kể khả năng phát triển chiều cao tối đa của trẻ do cột sống bị cong vẹo thay vì phát triển thẳng đứng tự nhiên.
Nhiều nghiên cứu cho thấy, ở trẻ có độ cong cột sống trên 20–40 độ (theo thang Cobb), tốc độ tăng trưởng chiều cao có thể giảm từ 0,5 đến 1,5 cm mỗi năm so với trẻ bình thường. Khi độ cong vượt quá 50 độ, cột sống không còn phát triển theo trục thẳng đứng tự nhiên mà bị uốn cong, làm hạn chế nghiêm trọng tiềm năng đạt chiều cao tối đa.
Một khảo sát trên tạp chí Spine (2017) cho thấy, thiếu niên bị vẹo cột sống nặng có chiều cao trung bình thấp hơn khoảng 4–8 cm so với nhóm cùng tuổi và giới tính không mắc bệnh.
6.4. Các biến chứng nặng: tim, phổi, sinh lý
Ở mức độ nghiêm trọng, vẹo cột sống ở trẻ em có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm như:
Suy giảm chức năng hô hấp: Do lồng ngực bị biến dạng, phế nang không phát triển đầy đủ, dẫn đến thiểu sản lồng ngực và suy hô hấp.
Ảnh hưởng tim mạch: Chèn ép tim và các mạch máu lớn, gây rối loạn tuần hoàn.
Tác động đến sinh lý: Ảnh hưởng đến các cơ quan nội tạng trong ổ bụng, có thể gây vấn đề về sinh sản trong tương lai.
Khi cột sống bị cong vẹo, các bộ phận khác của cơ thể sẽ phải điều chỉnh để duy trì tư thế cân bằng, tạo ra chuỗi tác động tiêu cực đến toàn bộ hệ thống cơ xương khớp.
Xem thêm: Trung tâm khám bàn chân bẹt ở Hà Nội uy tín và hiệu quả
7. Cách điều trị vẹo cột sống ở trẻ em thông thường
Việc điều trị vẹo cột sống ở trẻ em phụ thuộc vào nhiều yếu tố quan trọng như tuổi của trẻ, vị trí và mức độ nghiêm trọng của đường cong. Mục tiêu điều trị bao gồm ngăn chặn hoặc làm chậm quá trình cong vẹo, giảm đau, ngăn ngừa các vấn đề về hô hấp và cải thiện chất lượng cuộc sống.
7.1. Vật lý trị liệu
Với các trường hợp vẹo cột sống nhẹ (góc vẹo 10-20 độ), bác sĩ thường chỉ định theo dõi sát và tập thể dục chuyên biệt. Vật lý trị liệu bằng tay hoặc máy giúp tăng cường sức mạnh cơ, cải thiện tư thế và kiểm soát tiến triển của bệnh.
Một số kỹ thuật thường dùng bao gồm:
- Mobilization Mulligan: Kết hợp di động khớp và vận động chủ động giúp cải thiện phạm vi vận động và giảm đau.
- Chiropractic (Chiro): Kỹ thuật điều chỉnh cột sống, hỗ trợ cân bằng cấu trúc cột sống và giảm áp lực lên các đốt sống.
- Giải cơ / Myofascial Release (MFR): Làm mềm cơ, mô liên kết bị căng hoặc dính, giúp cơ thể dễ điều chỉnh tư thế hơn.
- Applied Kinesiology (AK): Kết hợp kiểm tra và điều chỉnh cơ – xương nhằm tăng cường sức mạnh và cân bằng cơ thể.
Nhờ các phương pháp này, trẻ được cải thiện tư thế, giảm đau và hỗ trợ phát triển cột sống bình thường.
7.2. Sử dụng nẹp chỉnh hình
Khi góc vẹo từ 20-40 độ và trẻ vẫn đang trong giai đoạn phát triển, bác sĩ sẽ chỉ định sử dụng áo nẹp chỉnh hình kết hợp với tập luyện. Tuy nhiên, việc mặc nẹp cần có chỉ định cụ thể về thời gian để đảm bảo cơ không bị teo và duy trì chức năng bình thường.
7.3. Phẫu thuật vẹo cột sống
Phẫu thuật chỉ được cân nhắc khi góc vẹo từ 40-50 độ trở lên hoặc các phương pháp bảo tồn không hiệu quả. Quyết định phẫu thuật phụ thuộc vào vị trí, mức độ nghiêm trọng của đường cong và tuổi của bệnh nhân.
8. Bí quyết phòng ngừa vẹo cột sống ở trẻ
Để phòng ngừa vẹo cột sống ở trẻ em hiệu quả, ba mẹ cần chú ý:
- Thói quen sinh hoạt đúng: Hướng dẫn trẻ ngồi, đứng, đi với tư thế chính xác.
- Bàn ghế học phù hợp: Điều chỉnh chiều cao bàn ghế phù hợp với tầm vóc của trẻ.
- Đeo balo đúng cách: Sử dụng balo hai quai, không mang vác quá nặng về một bên.
- Rèn luyện thể thao: Khuyến khích trẻ tham gia các môn thể thao phù hợp để tăng cường cơ lưng.
- Đảm bảo giấc ngủ: Đủ thời gian ngủ nghỉ theo từng lứa tuổi với tư thế nằm đúng.
- Khám định kỳ: Thăm khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường.
Xem thêm: Trẻ bị đầu bẹp cá trê có tròn lại được không? Cách điều trị hiệu quả
9. ASINA – Giải pháp điều trị cong vẹo cột sống cho trẻ hiệu quả
Trung tâm Cân bằng Cấu trúc Cơ thể ASINA đã nghiên cứu và phát triển phương pháp điều trị vẹo cột sống toàn diện cho trẻ em bằng liệu pháp không xâm lấn. Không chỉ giúp cải thiện tình trạng cong vẹo cột sống, phương pháp này còn khôi phục và đưa cơ thể về trạng thái cân bằng tối ưu, dựa trên triết lý cân bằng cấu trúc cơ thể.
9.1. Thăm khám và chẩn đoán bằng công nghệ hiện đại
ASINA ứng dụng công nghệ tiên tiến từ Hàn Quốc trong quy trình thăm khám:
- Máy quét áp lực bàn chân hiện đại: Phân tích vector lực và mối liên hệ giữa bàn chân với cấu trúc cột sống
- Hệ thống đánh giá toàn diện: Không chỉ kiểm tra cột sống mà còn đánh giá toàn bộ hệ thống cơ xương khớp
- Lượng hóa kết quả: Có số liệu cụ thể trước, trong và sau điều trị
- Đội ngũ chuyên gia: Bác sĩ với hơn 20 năm kinh nghiệm trực tiếp thăm khám và xây dựng phác đồ
9.2. Triết lý điều trị cân bằng cấu trúc cơ thể và 3 trụ cột điều trị toàn diện tại ASINA
Trung Tâm Cân Bằng Cấu Trúc Cơ Thể ASINA xây dựng phương pháp điều trị độc đáo dựa trên triết lý “Cân bằng cơ thể” toàn diện, bao gồm: Cân bằng cấu trúc cơ thể – Cân bằng vi lượng – Cân bằng thần kinh. Khác biệt cốt lõi của ASINA nằm ở việc không chỉ tập trung vào triệu chứng mà còn đi sâu vào gốc rễ nguyên nhân mất cân bằng, từ đó mang lại giải pháp điều trị bền vững.
ASINA áp dụng triết lý “Ngọn – Thân – Gốc”, đảm bảo xử lý từ triệu chứng đến nguyên nhân tận gốc:
Trụ cột 1 – Ngọn: Điều trị triệu chứng bằng máy móc hiện đại
ASINA ứng dụng nhiều thiết bị tiên tiến như máy MFR và máy siêu âm trị liệu để xử lý nhanh các triệu chứng đau, nhức, mỏi, viêm. Các công nghệ này giúp giải phóng mô mềm, giảm viêm, tăng tuần hoàn máu, nhờ đó bệnh nhân cảm thấy giảm đau và dễ chịu rõ rệt chỉ sau vài buổi điều trị.
Trụ cột 2 – Thân: Điều chỉnh cấu trúc bằng lót giày chỉnh hình, lót giày chỉnh hình 3D và áo nẹp chỉnh hình 3D
- Lót giày chỉnh hình 3D: Được phát triển từ công nghệ và vật liệu của Sidas – thương hiệu lót giày chỉnh hình hàng đầu thế giới, sản phẩm được thiết kế chính xác đến 0,01mm, cá nhân hóa theo dáng bàn chân từng người. Hệ thống cảm biến hiện đại phân tích áp lực, kết hợp công nghệ nhiệt tạo vòm bàn chân, mang đến sự nâng đỡ tối ưu, hỗ trợ cân bằng cấu trúc cơ thể, điều chỉnh tư thế di chuyển chuẩn xác và tác động tích cực đến cột sống trong quá trình phục hồi.
- Áo nẹp chỉnh hình: Thiết kế riêng cho từng trẻ, cố định và điều chỉnh cột sống bị cong vẹo, giảm đau và phòng tránh biến chứng lâu dài.
Trụ cột 3 – Gốc: Phục hồi nguyên nhân bằng phác đồ tập luyện cá nhân hóa
ASINA tiên phong với ba hình thức tập luyện phù hợp từng bệnh nhân:
- Tập luyện 1:1 với bác sĩ chuyên khoa: Hướng dẫn trực tiếp, đảm bảo kỹ thuật chuẩn xác.
- Hệ thống tập luyện AI: Theo dõi và điều chỉnh từng chuyển động, tối ưu hiệu quả.
- Tập luyện online: Linh hoạt về thời gian với video bài tập bài bản, thực tiễn, dễ áp dụng tại nhà.
9.3. Theo dõi quá trình hồi phục trong suốt thời gian điều trị
ASINA cam kết không chỉ dừng lại ở việc điều trị mà còn đồng hành lâu dài với bệnh nhân thông qua chương trình theo dõi và chăm sóc toàn diện:
- Thăm khám định kỳ: Kiểm tra và đánh giá tại các mốc 1-3-6 tháng
- Điều chỉnh phác đồ kịp thời: Dựa trên tiến triển cụ thể của từng bệnh nhân
- Theo dõi sát sao: Đảm bảo quá trình hồi phục diễn ra thuận lợi nhất
9.4. Giúp ba mẹ đồng hành cùng con trong quá trình điều trị
ASINA tạo ra hệ sinh thái điều trị hoàn chỉnh với nhóm liên kết giữa gia đình và trung tâm. Không chỉ đơn thuần cho trẻ đến trung tâm tập luyện, cha mẹ còn có thể đồng hành cùng con thực hiện các bài tập tại nhà, tạo môi trường hỗ trợ tối đa cho quá trình phục hồi.
Kết luận
Vẹo cột sống ở trẻ em là vấn đề sức khỏe nghiêm trọng cần được phát hiện và can thiệp sớm. Với sự phát triển của y học hiện đại và những tiến bộ trong công nghệ điều trị, tình trạng này hoàn toàn có thể được kiểm soát và cải thiện hiệu quả.
Trung tâm Cân bằng Cấu trúc Cơ thể ASINA với phương pháp điều trị 3 trụ cột toàn diện, công nghệ hiện đại và đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm đã và đang giúp nhiều trẻ em khắc phục vẹo cột sống thành công. Kết quả điều trị cho thấy sau 2-6 tháng, bệnh nhân có thể giảm được 10 độ cong vẹo cột sống, cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống.
Nếu phát hiện con có dấu hiệu vẹo cột sống, hãy liên hệ ASINA ngay hôm nay để được thăm khám và tư vấn chuyên sâu. Sự can thiệp sớm sẽ mang lại hiệu quả điều trị tối ưu nhất cho con bạn.
Nguồn tham khảo:
- https://moh.gov.vn/
- http://bv-phuchoichucnanghanoi.vn/
- https://tytphuongtamphu.medinet.gov.vn/Default.aspx
- https://vnexpress.net/
- https://suckhoedoisong.vn/
